Xu hướng của người gửi tiền trong điều kiện bình thường mới

Thói quen tiêu dùng của người dân đã thay đổi mạnh do ảnh hưởng của đại dịch, đặc biệt là giai đoạn "hậu Covid". Thu nhập giảm và giãn cách xã hội đã khiến chi tiêu trung bình năm 2021 của nhiều hộ gia đình giảm xuống mức thấp và ưu tiên cho khoản thiết yếu. Điều này khiến người tiêu dùng thận trọng hơn trong tiêu dùng ngắn hạn cũng như các kế hoạch tài chính dài hạn của họ.

Tại Việt Nam, trong thời gian dịch Covid-19 bùng phát từ cuối năm 2019 đến nay, lượng tiền gửi ngân hàng gia tăng tương đối. Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa cập nhật số liệu về tiền gửi tại hệ thống tổ chức tín dụng. Cụ thể, số liệu mới nhất cho thấy, tại ngày 30.6, tiền gửi của khách hàng đạt hơn 11,46 triệu tỷ đồng, tăng thêm hơn 92.400 tỷ so với cuối tháng 5.2022 và tăng hơn 522.500 tỷ so với cuối năm 2021.

Trong đó, tiền gửi của khách hàng là tổ chức kinh tế đạt gần 5,85 triệu tỷ đồng, tăng gần 42 nghìn tỷ trong tháng 6 và tăng hơn 200 nghìn tỷ trong nửa đầu năm. Tiền gửi của dân cư tăng trưởng mạnh hơn, đạt hơn 5,6 triệu tỷ đồng vào cuối tháng 6, tăng hơn 50 nghìn tỷ trong tháng 6 và tăng gần 320 nghìn tỷ trong nửa đầu năm.

Điều này cho thấy, dòng tiền nhàn rỗi từ dân cư đã chảy mạnh trở lại vào hệ thống ngân hàng do các tổ chức tín dụng liên tục tăng lãi suất huy động. Ngay từ đầu tháng 8, một số ngân hàng lớn thuộc top đầu đã tăng lãi suất khá mạnh so với tháng 7.2022, trong đó có ngân hàng đã nâng lãi suất cao nhất lên mốc 7%/năm. Các chuyên gia nhận định, trong thời gian còn lại của năm 2022, lãi suất có thể sẽ tiếp tục tăng.

Dưới tác động của đại dịch, dịch vụ ngân hàng điện tử và xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt tiếp tục bùng nổ và phát triển mạnh mẽ. Theo kết quả khảo sát mới nhất của Visa, 65% người tiêu dùng Việt mang ít tiền mặt hơn trong ví và 32% cho biết họ sẽ ngưng sử dụng tiền mặt sau đại dịch. Với các ứng dụng Mobile banking, ví điện tử và hệ sinh thái số của các ngân hàng, tổ chức thanh toán, người dân có thể thực hiện giao dịch bất cứ lúc nào mà không cần đến ngân hàng.

Gửi tiết kiệm tại ngân hàng vẫn là kênh đầu tư an toàn

Theo Luật Bảo hiểm tiền gửi (BHTG), BHTG là sự bảo đảm hoàn trả tiền cho người được bảo hiểm trong hạn mức trả tiền của bảo hiểm khi tổ chức tham gia BHTG lâm vào tình trạng mất khả năng chi trả cho người gửi tiền hoặc phá sản.

Như vậy, BHTG là một cam kết công khai của tổ chức BHTG về việc sẽ hoàn trả một phần hoặc toàn bộ tiền gửi được bảo hiểm (bao gồm cả gốc và lãi) cho người gửi tiền khi tổ chức tham gia BHTG được cơ quan chức năng xác định là mất khả năng thanh toán hoặc chấm dứt hoạt động. Rõ ràng, loại hình bảo hiểm này khác hẳn với các loại bảo hiểm như bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm sức khỏe hay bảo hiểm du lịch. 

Người gửi tiền không phải trả bất cứ khoản tiền nào thêm để được hưởng chính sách BHTG. Đây cũng là quy định của nhà nước nhằm bảo vệ lợi ích của người gửi tiền; các tổ chức tham gia BHTG sẽ là người có trách nhiệm mua BHTG cho khách hàng của mình.

Điều 18 Luật BHTG quy định, tiền gửi được bảo hiểm là tiền gửi bằng đồng Việt Nam của cá nhân gửi tại tổ chức tham gia BHTG dưới hình thức tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm, chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, tín phiếu và các hình thức tiền gửi khác theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng. Như vậy, tiền gửi bằng đồng Việt Nam tại tổ chức tham gia BHTG có nhận tiền gửi của cá nhân đều được bảo hiểm. Do đó, gửi tiết kiệm tại ngân hàng là kênh đầu tư an toàn.

Tuy nhiên Luật Bảo hiểm tiền gửi cũng quy định các trường hợp tiền gửi không được bảo hiểm như sau: tiền gửi tại tổ chức tín dụng (TCTD) của cá nhân là người sở hữu trên 5% vốn điều lệ của chính TCTD đó; tiền gửi tại TCTD của cá nhân là thành viên Hội đồng thành viên, thành viên Hội đồng quản trị, thành viên Ban kiểm soát, Tổng Giám đốc (Giám đốc), Phó Tổng Giám đốc (Phó Giám đốc) của chính TCTD đó; tiền gửi tại chi nhánh ngân hàng nước ngoài của cá nhân là Tổng Giám đốc (Giám đốc), Phó Tổng Giám đốc của chính chi nhánh ngân hàng nước ngoài đó; tiền mua các giấy tờ có giá vô danh do tổ chức tham gia BHTG phát hành. Ngoài ra, tiền gửi không phải bằng đồng Việt Nam, tiền gửi tiết kiệm bắt buộc theo quy định của tổ chức tài chính vi mô, tiền gửi không phải của cá nhân thì không được bảo hiểm.